De knie van de blanke agent in de nek van de donkere man tot hij stopt met ademen. De duizenden mensen op straat die leuzen scanderen. ‘Black lives matter! I can’t breathe! No justice, no peace!’ De vuisten geweldloos in de lucht. Het raakt me. Dat van New York tot Sydney, blank, zwart en alles daar tussenin opstaat tegen racisme, tegen ongelijkheid, tegen politiegeweld. Dat er nú iets moet veranderen. Dat wat George Floyd is overkomen voor een grote groep mensen herkenbaar is. HERKENBAAR! Racisme is zoveel erger dan ik me met mijn blanke huid en alleen al daarom vele privileges kan inbeelden.

Geweldloze communicatie
Marshall B. Rosenberg was een Amerikaanse psycholoog die het model Geweldloze Communicatie ontwikkelde en daar het gelijknamige boek over schreef. De afgelopen week herlas ik het boek, omdat geweldloos communiceren een klein puzzelstukje kan zijn in een wereld waar gelijkheid zegeviert. Het toepassen van zijn model leidt namelijk tot een taal van mededogen, iets waarmee we worden geboren. Meevoelen met iemand die iets vervelends meemaakt is een natuurlijke staat van zijn. Waarom raken we die kwijt? Waarom komen zoveel mensen tegenover elkaar te staan? vroeg Rosenberg zich af. Hij groeide zelf op in Detroit waar racisme aan de orde van de dag was en ervaarde dat een naam even gevaarlijk kon zijn als een huidskleur.

Een wijze les
Het herinnerde me aan een verhaal waar mijn oudste dochter eerder dit schooljaar mee thuiskwam. Samen met haar klasgenoten had ze voorlichting gekregen over drugs. De voorlichter had een gladgestreken briefje van vijf euro in de lucht gehouden. ‘Wie wil het hebben?’ vroeg hij aan de leerlingen. Iedereen stak zijn hand op. Daarna verkreukelde hij het biljet, gooide het op de grond en stampte erop. ‘Wie wil het nu nog hebben?’ vroeg hij. Iedereen stak opnieuw zijn hand op. De voorlichter wees naar de klas, naar individuele leerlingen en vertelde ze hoe waardevol ze waren. Hoe mooi ze waren en bijzonder, stuk voor stuk. En dat niks ervoor kon zorgen dat hun waarde verminderde. Geen naam. Geen huidskleur. Zelfs geen drugs (al was daaraan beginnen uiteraard een slecht idee).

Verantwoordelijkheid nemen
Geweldloze communicatie inspireert tot mededogen, bedoeld voor mensen die willen veranderen en bewust op anderen willen reageren. Wat ons bij natuurlijk mededogen weghoudt zijn oordelen en vergelijken. Levensvervreemdende communicatie noemt Rosenberg dat, waardoor situaties ontstaan als goed en kwaad, normaal en abnormaal. Oordelen over anderen komen voort uit onze eigen niet-onderkende en onvervulde behoeften. Misschien moet je die zin nog drie keer lezen 😊. Het gaat erom dat we verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen gedachten, gevoelens en daden. Wij hebben de keuze daarvoor geweldloze taal te gebruiken.   

Oefenen
Met mededogen communiceren vereist veel oefening. Je respectvol inleven in wat anderen ervaren – zonder oordeel –  luisteren naar wat de ander nodig heeft en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gevoelens. Als we ons afvragen wat er omgaat in het hart van de ander blijken we uiteindelijk allemaal mens te zijn met dezelfde behoeften en verlangens. Mensen met een donkere huidskleur spreken zich nu uit, ze vragen om aandacht omdat ze in deze wereld sowieso het onderspit delven. Ze hebben behoefte aan respect en gelijkheid. Gelukkig zijn er veel mensen die hun behoefte horen en ze steunen. Laten we ons ervoor inzetten dat racisme verdwijnt. 

Geweldloze communicatie betekent luisteren en spreken vanuit je hart. Frank Boeijen zong daarover al in 1983: Denk niet wit, denk niet zwart, denk niet zwart-wit, maar in de kleur van je hart! 

Photo black boy by StockSnap from Pixabay